ระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการพัสดุของหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น พ.ศ. ๒๕๓๕ ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติมโดยระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการพัสดุของหน่วยการบริหารราชการ
ส่วนท้องถิ่น (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๔๑ ข้อ ๑๑ วรรคหนึ่ง (๑) (๒) (๓) (๔) และ
(๘) วรรคหนึ่ง กำหนดว่า ห้ามกำหนดรายละเอียดหรือคุณลักษณะเฉพาะ ซึ่งอาจมีผลกีดกันไม่ให้ผู้ผลิตหรือผู้ขายพัสดุที่ผลิตในประเทศหรือกิจการของคนไทยสามารถเข้าแข่งขันในการเสนอราคากับหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น ในกรณีพัสดุที่ต้องการซื้อมีประกาศกำหนดมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมแล้ว ให้กำหนดรายละเอียดหรือคุณลักษณะเฉพาะตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม ในกรณีพัสดุที่ต้องการซื้อยังไม่มีประกาศกำหนดมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม แต่มีผู้ได้รับการจดทะเบียนไว้กับกระทรวงอุตสาหกรรมแล้ว ให้กำหนดรายละเอียดหรือคุณลักษณะเฉพาะให้สอดคล้องกับรายละเอียดหรือคุณลักษณะเฉพาะตามที่ระบุไว้ในคู่มือผู้ซื้อหรือใบแทรกคู่มือผู้ซื้อที่กระทรวงอุตสาหกรรมจัดทำขึ้น ในกรณีที่มีความจำเป็นจะต้องกำหนดรายละเอียดหรือคุณลักษณะเฉพาะแตกต่างจากที่กำหนดไว้ให้แจ้งสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม ในกรณีพัสดุที่ต้องการซื้อมีผู้ได้รับการจดทะเบียนไว้กับกระทรวงอุตสาหกรรมแล้วให้ระบุความต้องการเฉพาะผลิตภัณฑ์ที่ทำในประเทศไทย
คดีปกครองที่จะนำมาฝากฉบับนี้ มีประเด็นที่สำคัญ ๒ ประเด็น คือ
(๑) การกำหนดรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะที่มีลักษณะเป็นการกีดกันไม่ให้ผู้ผลิตหรือผู้ขายพัสดุรายอื่นสามารถเข้าแข่งขันในการเสนอราคาได้อย่างเป็นธรรม และ
(๒) กรณีที่หน่วยงานกำหนดรายละเอียดคุณลักษณะของพัสดุแนบท้ายประกาศประกวดราคาบางรายการไม่เป็นไปตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการพัสดุฯ จะมีผลทำให้ประกาศประกวดราคาต้องถูกเพิกถอนทั้งฉบับหรือไม่
คดีนี้ ผู้ถูกฟ้องคดี (เทศบาล) ได้ประกาศประกวดราคาซื้อครุภัณฑ์ยานพาหนะและขนส่ง รถยนต์ดับเพลิง โดยในเอกสารประกวดราคาซื้อขายได้กำหนดรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะพัสดุเครื่องสูบน้ำดับเพลิง – ระบบท่อทาง ว่าต้องผลิตจากโรงงานที่ได้รับการรับรองระบบบริหารงานคุณภาพ (ISO ๙๐๐๑ หรือ ISO ๙๐๐๒) และเป็นเครื่องสูบน้ำดับเพลิงที่ได้รับอนุมัติจดทะเบียนผลิตภัณฑ์จากสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมโดยมีเอกสารหลักฐานเป็นหนังสือการทดสอบและรับรองคุณภาพมาแสดงในวันยื่นซองเสนอราคา และในวันยื่นซองเสนอราคาผู้เสนอราคาจะต้องนำตัวอย่างเครื่องสูบน้ำมาประกอบการพิจารณาของคณะกรรมการที่เกี่ยวข้อง และผู้เสนอราคาจะต้องเป็นผู้ผลิต ผู้ประกอบติดตั้ง หรือได้รับมอบอำนาจการเป็นตัวแทนผู้ผลิต หรือผู้ประกอบติดตั้งรถยนต์ดับเพลิง เครื่องสูบน้ำ โดยมีเอกสารหลักฐานการได้รับมอบอำนาจ หรือเป็นตัวแทนยื่นพร้อมการเสนอราคา
ผู้ฟ้องคดีซึ่งเป็นผู้ประกอบกิจการจำหน่ายและติดตั้งรถยนต์ดับเพลิงชนิดต่างๆ เห็นว่า การกำหนดรายละเอียดดังกล่าวเป็ นการเอื้อประโยชน์แก่ผู้เสนอราคาบางรายและกีดกันไม่ให้มีการแข่งขันในการเสนอราคา ขัดต่อระเบียบกระทรวงมหาดไทยดังกล่าว จึงขอให้ศาลปกครองมีคำพิพากษาหรือคำสั่งให้เพิกถอนประกาศประกวดราคา
คดีนี้สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมชี้แจงต่อศาลปกครองชั้นต้นว่า ยังมิได้มีการประกาศกำหนดมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมเครื่องสูบน้ำดับเพลิง – ระบบท่อทาง และจากการตรวจสอบรายชื่อผู้ได้รับการรับรองระบบบริหารงานคุณภาพ ไม่ปรากฏว่ามีผู้ประกอบการรายใดที่ทำผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมดังกล่าวได้รับการรับรองระบบบริหารงานคุณภาพ (ISO ๙๐๐๑ หรือ ISO ๙๐๐๒)ในกิจการและขอบข่ายที่ได้รับการรับรองจากสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมแต่ประการใด แต่มีผู้ประกอบการที่ได้รับอนุมัติจดทะเบียนผลิตภัณฑ์เครื่องสูบน้ำ ชนิดดูดทางเดียว จำนวน ๙ ราย โดยมีผู้ประกอบรายเดียวที่เป็นผู้ผลิตเครื่องสูบน้ำชนิดดูดทางเดียวซึ่งสามารถใช้งานดับเพลิงได้และได้รับอนุมัติจดทะเบียนผลิตภัณฑ์จากสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมและมีรายละเอียดผลิตภัณฑ์ตรงตามที่ผู้ถูกฟ้องคดีกำหนด
การกำหนดรายละเอียดดังกล่าวเป็นไปตามระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการพัสดุของหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น พ.ศ. ๒๕๓๕ ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติมโดยระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการพัสดุของหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น(ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๔๑ หรือไม่ ?
ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยว่า ข้อ ๑๑ วรรคหนึ่ง ของระเบียบกระทรวงมหาดไทยดังกล่าวไม่ได้กำหนดเป็นการบังคับว่า การกำหนดรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะพัสดุที่ต้องการซื้อจะต้องกำหนดรายละเอียดหรือคุณลักษณะเฉพาะดังที่ผู้ถูกฟ้องคดีกำหนดไว้แต่อย่างใด ประกอบกับในขณะจัดทำเอกสารรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะพัสดุ สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมยังมิได้มีการประกาศกำหนดมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมเครื่องสูบน้ำดับเพลิง – ระบบท่อทาง และไม่มีผู้ประกอบการรายใดที่ทำผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมเครื่องสูบน้ำดับเพลิงดังกล่าวได้รับการรับรองระบบบริหารงานคุณภาพในกิจการและขอบข่ายที่ได้รับการรับรองจากสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม กรณีจึงถือได้ว่าผู้ถูกฟ้องคดีได้กำหนดรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะของเครื่องสูบน้ำดับเพลิงที่ต้องการซื้อนอกเหนือไปจากหลักเกณฑ์ที่ระเบียบกระทรวงมหาดไทยดังกล่าวได้กำหนดไว้โดยไม่มีเหตุผลอันควรซึ่งอาจมีผลเป็นการกีดกันไม่ให้ผู้ผลิตหรือผู้ขายพัสดุรายอื่นสามารถเข้าแข่งขันในการเสนอราคาได้อย่างเป็นธรรม อีกทั้งอาจเป็ นการเอื้อประโยชน์ให้กับผู้ประกอบการที่มีเครื่องสูบน้ำดับเพลิงที่มีคุณลักษณะเฉพาะพัสดุถูกต้องตรงตามเงื่อนไขในเอกสารประกวดราคาที่ผู้ถูกฟ้องคดีกำหนด การกำหนดรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะเครื่องสูบน้ำดับเพลิงดังกล่าวจึงไม่ชอบด้วยข้อ ๕ และข้อ ๑๑ วรรคหนึ่ง (๑) (๒) (๓) (๔) และ (๘) ของระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการพัสดุของหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น พ.ศ. ๒๕๓๕ ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติมโดยระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการพัสดุของหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๔๑ และเมื่อรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะพัสดุดังกล่าวเป็นเอกสารแนบท้ายเอกสารประกวดราคา ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของประกาศประกวดราคา จึงมีผลทำให้ประกาศเทศบาล ลงวันที่ ๒๑ สิงหาคม ๒๕๔๕ เรื่อง ประกวดราคาซื้อครุภัณฑ์ยานพาหนะและขนส่ง รถยนต์ดับเพลิง เฉพาะในส่วนที่กำหนดรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะของเครื่องสูบน้ำดับเพลิงไม่ชอบด้วยกฎหมายพิพากษาให้เพิกถอนประกาศประกวดราคาเฉพาะในส่วนที่กำหนดรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะของเครื่องสูบน้ำดับเพลิง (คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ. ๒๙๑/๒๕๕๖)
คดีนี้เทศบาลได้ออกประกาศประกวดราคาซื้อครุภัณฑ์ยานพาหนะและขนส่งรถยนต์ดับเพลิงโดยมีรายการพัสดุหลายรายการและได้กำหนดรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะพัสดุแต่ละรายการไว้เช่น ถังบรรจุน้ำยาดับเพลิง ปื นฉีดน้ำแรงดันสูง โดยไม่ได้กำหนดให้ต้องเป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้รับมาตรฐานอุตสาหกรรม (มอก.) หรือผลิตจากโรงงานที่ได้รับการรับรองระบบบริหารงานคุณภาพ (ISO ๙๐๐๑ หรือ ISO ๙๐๐๒) ซึ่งแม้ว่ารายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะของพัสดุทั้งหมดเป็นเอกสารแนบท้ายประกาศประกวดราคาอันเป็นส่วนหนึ่งของประกาศประกวดราคา แต่ศาลปกครองสูงสุดก็ได้เพิกถอนเฉพาะในส่วนที่กำหนดรายละเอียดไม่ชอบด้วยระเบียบเท่านั้น ไม่ได้มีผลทำให้ประกาศประกวดราคาไม่ชอบด้วยกฎหมายไปทั้งหมด คดีนี้จึงเป็นบรรทัดฐานการปฏิบัติราชการที่ดีสำหรับหน่วยงานของรัฐและเจ้าหน้าที่ของรัฐผู้ทำหน้าที่เกี่ยวกับงานด้านพัสดุหรือการจัดซื้อจัดจ้างของหน่วยงานราชการให้ต้องระมัดระวังเพราะถึงแม้รายการพัสดุบางรายการจะสามารถดำเนินการจัดซื้อต่อไปได้ แต่เมื่อส่วนหนึ่งส่วนใด
ไม่ชอบด้วยกฎหมาย ย่อมส่งผลกระทบต่อกระบวนการจัดซื้อจัดจ้างในเรื่องนั้นๆ อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
เครดิต : นางสาวจิดาภา มุสิกธนเสฏฐ์ พนักงานคดีปกครองชำนาญการ กลุ่มเผยแพร่ข้อมูลทางวิชาการและวารสาร สำนักวิจัยและวิชาการ สำนักงานศาลปกครองคอลัมน์ระเบียบกฎหมาย , วารสารกำนันผู้ใหญ่บ้าน ฉบับเดือนกุมภาพันธ์ ๒๕๕๗
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น