เมื่อภัยพิบัติกรณีฉุกเฉินเกิดขึ้น ย่อมก่อให้เกิดความเดือดร้อนหรือเสียหายกับประชาชน และทุกครั้งที่เกิดความเดือดร้อนหรือเสียหาย รัฐหรือหน่วยงานของรัฐ ย่อมมีหน้าที่ในการบรรเทาความเดือดร้อนหรือเสียหายให้แก่ประชาชนเช่นกัน
“การจ่ายเงินทดแทนความเสียหาย” เพื่อช่วยเหลือบรรเทาความเดือดร้อน ถือเป็นมาตรการหนึ่งที่รัฐหรือหน่วยงานของรัฐได้ดำเนินการมาโดยตลอด ซึ่งจำนวนเงินที่จ่ายอาจไม่เพียงพอต่อการชดเชยความเสียหายที่เกิดขึ้น ทำให้เกิดปัญหาโต้แย้งระหว่างประชาชนกับรัฐ และนำมาสู่การฟ้องคดีต่อศาลปกครองเพื่อให้ศาลปกครองมีคำพิพากษาหรือคำสั่งให้หน่วยงานของรัฐจ่ายเงินค่าทดแทนความเสียหายมากขึ้นตามที่เสียหายจริง
ปัญหาว่า รัฐต้องจ่ายเงินค่าทดแทนความเสียหายให้กับประชาชนผู้ประสบภัยภัยพิบัติกรณีฉุกเฉินตามที่เสียหายจริงหรือไม่ ?
คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ. ๗๐๑/๒๕๖๐ มีคำตอบในปัญหาดังกล่าว
มูลเหตุของคดีนี้ เกิดจากบ้านของผู้ฟ้องคดีได้รับความเสียหายจากการเกิดอุทกภัย เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๙ โดยผู้ฟ้องคดีเห็นว่า ค่าเสียหายรวมเป็นเงินทั้งสิ้น ๑๖,๐๐๐ บาท แต่สำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัด (ผู้ถูกฟ้องคดี) จ่ายค่าเสียหายเป็นค่าวัสดุซ่อมแซมบ้านเป็นเงิน ๒,๐๐๐ บาท และค่าใช้จ่ายในการซ่อมแซมบ้าน การกำจัดขยะซากปรักหักพังจานวน ๑,๐๐๐ บาท รวมเป็นเงิน ๓,๐๐๐ บาท
ผู้ฟ้องคดีจึงนำคดีมาฟ้องต่อศาลปกครองขอให้จ่ายเงินค่าเสียหายเพิ่มขึ้นอีกตามที่เสียหายจริง
เรื่องนี้ในขณะเกิดข้อพิพาทมีระเบียบที่เกี่ยวข้อง คือ ระเบียบกระทรวงการคลัง ว่าด้วยเงินทดรองราชการเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน พ.ศ. ๒๕๔๖ และหลักเกณฑ์และวิธีดำเนินการให้ความช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน พ.ศ. ๒๕๔๖ และแม้ว่าปัจจุบันจะได้มีการปรับปรุงระเบียบดังกล่าวข้างต้นเพื่อให้เหมาะสม กับสภาวการณ์ก็ตาม แต่หลักเกณฑ์และเจตนารมณ์การจ่ายเงินทดรองความเสียหายผู้ประสบภัยพิบัติฉุกเฉิน ตามระเบียบกระทรวงการคลัง ว่าด้วยเงินทดรองราชการเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน พ.ศ. ๒๕๕๖ ก็ยังคงเจตนารมณ์ไว้เช่นเดิม
โดยศาลปกครองสูงสุดได้อธิบายเจตนารมณ์ของการจ่ายเงินตามระเบียบกระทรวงการคลัง ว่าด้วย เงินทดรองราชการเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน พ.ศ. ๒๕๔๖ ในข้อ ๑๕ ว่า มีวัตถุประสงค์เพื่อวางหลักเกณฑ์ให้ผู้ถูกฟ้องคดีดำเนินการช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติโดยเร่งด่วนตามความจำเป็นและเหมาะสม เมื่อเกิดภัยพิบัติกรณีฉุกเฉินขึ้นในท้องที่หนึ่งท้องที่ใด โดยมุ่งหมายที่จะบรรเทาความเดือดร้อนเฉพาะหน้าของผู้ประสบภัยพิบัติ แต่มิได้มุ่งหมายที่จะชดใช้ความเสียหายโดยตรง
ส่วนจำนวนเงินค่าเสียหายที่ผู้ฟ้องคดีพึงได้รับควรเป็นเท่าใด ? นั้น
ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัยว่า ข้อมูลความเสียหายของผู้ฟ้องคดีได้ผ่านการสารวจและรับรองจากผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน และสมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนตำบลซึ่งอยู่ในพื้นที่พิพาทและใกล้ชิดกับเหตุการณ์ ย่อมจะทราบข้อเท็จจริงเป็นอย่างดี จึงน่าเชื่อว่าการสำรวจความเสียหายได้พิจารณาจากข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นตาม ความเป็นจริงแล้ว เมื่ออำเภอได้ดำเนินการจ่ายเงินช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติให้กับผู้ฟ้องคดีแล้ว และเงินช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉินมิใช่ค่าสินไหมทดแทนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ แต่การพิจารณาจ่ายเงินช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉินเป็นการดำเนินการตามระเบียบฯ และหลักเกณฑ์ฯ ดังกล่าว อันเป็นการช่วยเหลือเพื่อบรรเทาความเดือดร้อนเฉพาะหน้าของผู้ประสบภัยพิบัติ มิได้มุ่งหมายที่จะชดใช้ความเสียหายให้แก่ผู้ประสบภัยพิบัติแต่อย่างใด
การที่ผู้ถูกฟ้องคดีจ่ายเงินช่วยเหลือให้แก่ผู้ฟ้องคดีในกรณีที่บ้านได้รับความเสียหายบางส่วนจานวน ๓,๐๐๐ บาท จึงเป็นการให้ความช่วยเหลือโดยเร่งด่วนตามความจำเป็นและเหมาะสมแล้ว
จากคำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดในคดีนี้ มีข้อสรุปได้ว่า เงินค่าทดแทนความเสียหายที่รัฐ หรือหน่วยงานของรัฐจ่ายให้กับประชาชนผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน มิใช่ค่าสินไหมทดแทนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ซึ่งมีหลักการจ่ายค่าทดแทนความเสียหายเพื่อให้ผู้ได้รับความเสียหายกลับคืนสู่สภาพเดิมให้มากที่สุด แต่การพิจารณาจ่ายเงินช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน เป็นไปตามระเบียบของกระทรวงการคลังและหลักเกณฑ์การจ่ายที่กำหนดขึ้นเฉพาะ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ความช่วยเหลือบรรเทาความเดือดร้อนเฉพาะหน้าให้กับผู้เสียหายจากกรณีเกิดภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน ไม่ได้มุ่งหมายที่จะต้องชดใช้ค่าเสียหายตามความเสียหายที่เกิดขึ้นโดยตรงและเพื่อให้ผู้เสียหายได้รับการชดใช้ค่าเสียหายตามความเป็นจริงแต่อย่างใด
เครดิต : นายนิรัญ อินดร พนักงานคดีปกครองชานาญการ , กลุ่มเผยแพร่ข้อมูลทางวิชาการและวารสาร , สำนักวิจัยและวิชาการ สำนักงานศาลปกครอง , คอลัมน์ระเบียบกฎหมาย วารสารกำนันผู้ใหญ่บ้าน ฉบับเดือนเมษายน ๒๕๖๑
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น